“90 yaşına kadar hasta bakmak isterim”

Meslek hayatında 61 yılı geride bırakan Kıbrıslı Türklerin ilk cilt doktoru Dr. Zihni Uzman, “Sağlığım el verirse 90 yaşına kadar hasta bakmak isterim…” dedi.
Tecrübesi, teşhis ve tedavileri kadar kendine özgü üslubuyla da tanınan Dr. Zihni, ailesini, çocukluğunu, eğitim ve meslek yaşamını söyledi, birçok kişinin aynı fikir olduğu sert mizacı hakkında da bir şeyler söylemiş oldu.
“Babam da otoriter bir adamdı, ona benzerim. Yaşın, 61 senelik doktorluğun verdiği bitkinlik da var… Randevuya saatine gelmeyenlere, hasta muayene ederken konuşan refakatçilere ve tabip tabip gezenlere kızarım… Otoritem, şahsımın, mesleğimin kesinliğini hastalara peşinen kabul ettirmek içindir. Beni bilenler üslubumu sert bulmayabilir fakat yeni tanıyanlara kırıcı gelebilirim.” dedi.
Ilkin reddettiği, sonrasında da “Yarım saatimi ayırırım” söylediği röportaj iki saat sürdü. “Sabaha kadar konuşsak bitmez bu hikayeler…” dedi ki o hikayelerin çoğunda savaşın izleri de var.
Pratisyen hekimken nöbetçi olduğu Lefkoşa Genel Hastanesi’ne gelen Başpiskopos Makarios, yemekten zehirlenen genç papazları muayene etmesi için onu zırhlı bir araçla EOKA’nın üssü şeklinde kullanılan manastıra götürdü, hastaları karanlıkta el feneriyle muayene etti.
Yaralı tedavi etmek için bir köye giderken aracı Rumlar tarafınca durduruldu. ‘Dönüşte bizlere teslim edin’ deseler de BM askerleri Dr. Zihni’yi korumak için yolunu değiştirdi.
Gene hastanede nöbet tuttuğu bir akşam Şehit Cengiz Topel’in naaşını Birleşmiş Milletler askerlerinden teslim aldı…
Güzel günlerden ve hayatındaki mühim insanlardan söz ederken de o kelimeyi kullandı hep; “Kral”…. “Kral şeklinde insan”, “Kral şeklinde yaşamak…”

Dr. Zihni Uzman’ın çocukluğu

“BABAM DA ANNEM DE KÖK LEFKOŞALIYDI”
Dr. Zihni Uzman, Hasan Fahri ile Seniha Hanım’ın 4’üncü evladı olarak 1937’de Lefkoşa’da dünyaya geldi.
“Babam da annem de kök Lefkoşalıydı…” dedi.
“Babam Sarayönü’nde tüccarlık icra eden, milliyetçi, toplumsal, kültürlü ve otoriter bir adamdı. Zengin bir aileydiler. Eski Türkçe ve İngilizce de bilen Kıbrıs Türk İslam Lisesi’nin ilk mezunlarındandı. Siyasetin de içindeydi. Dr. Minik’ün partisinin ikinci adamı, Halkın Sesi Gazetesi’nde köşe yazarıydı. Vakıflarla ilgili oldukça yazılar yazdı. Sık sık Türkiye’ye giderdi. İsmet İnönü’yle fotoğrafları da var.
Annem, kibar, uysal ve güzel bir hanımdı. Victoria Kız Lisesi’nden mezun olunca ilköğretim öğretmeni oldu. Arpalık’ta görevliyken babamla evliliğe ilk adımını attı ve öğretmenliği bıraktı.
İlk evlatları Yusuf 2,5 -3 yaşlarındayken dolaptaki Sülfat haplarını içerek öldü. Bu ilaç sıtma tedavisinde kullanılan kuvvetli bir ilaçtı, o vakit da sıtma salgını vardı. Zor doğum yüzünden bir kardeşimizde zeka geriliği oldu. Onun da adını Yusuf koymuşlardı. ‘Babamın adını koydum bir oğlum öldü, diğeri de bu şekilde oldu’ diye isyan eder, üzülürdü babam.’”
Annesinin, okumuş, kültürlü bir karı olmasına karşın toplumsal hayata karışmadığını söyleyen Dr. Zihni, “O denli çocuğun içinde silik, boğulmuş gitti anacağım… Babam üstüne titrerdi fakat dominanttı. O yüzden de kendini göstermedi” dedi.
“KRAL HALALAR…”
“Kraldılar” söylediği halaları Rasiha ve Bahire hanımın da Dr. Zihni’nin hayatında mühim bir yeri vardı.
“Oldukça zengin, toplumsal ve milliyetçiydiler. Hizmetçileri bizlere de gelir, anneme yardım eder, yıkar, ütüler bizi giydirirdi… İkisinin de evladı olmamıştı. Ideal abimi Rasiha halam büyüttü. Miraslarını ilkin babama, sonrasında da bizlere bıraktılar…”
İlkokulu, Yenicami ve Haydarpaşa ilkokullarında okuyan Dr. Zihni, çalışkan fakat yaramaz bir çocuk. “Elaman çektiler elimden” demesine yol açan hatıralarında duvarlara tırmanmalar, Rumlarla, Ermenilerle yapmış olduğu futbol maçlarındaki kavga, dövüşler var.
“Evdekileri de ilişirim diye babam dükkanın anahtarlarıyla vurdu kafama… 8 dikiş attılar… Abime bakan Rasiha Hanım hala ölünce, eniştem onu eve yolladı. Sürtüşmeler arttı. İzmir’de yaşayan amcam ‘Madem bu kadar haylaz yollayın Zihni’yi yanıma’ demiş. Ben de istekliydim gitmeye.

 

Dr. Zihni Uzman, kardeşleriyle
 
12 YAŞINDA TEK BAŞINA VAPURA BİNDİ, İZMİR’E GİTTİ
“Amcam Mehmet İhsan, İngiliz döneminde çıkardığı milliyetçi gazete sebebiyle Türkiye’ye sürgün edildi, hukuk okudu, avukat oldu. ‘Uzman’ soyadını alan da oydu. 1949’da 12 yaşlarında Kadeş vapuruna binip yalnız başıma İzmir’e, amcamın yanına gittim. Oldukca büyük saygı gördüm orda. Ayrı odam, ayrı param… Amcamın kızı Anadolu’da hakimlik yaparken tifodan ölmüş, oğlu da askerdeydi…”
Ortaokulu Aydın Lisesi’nde okuyan Dr. Zihni, buranın da parlak talebesi.
“İlkokul İngilizcemle oradaki öğrencilerden oldukça daha iyi lisan bilirdim. Derslik birincisiydim. Çarşıda gezer, amcamın yazıhanesinde avukatlarla söyleşi ederdim. Oldukca güzel geçti günlerim. Amcamın oğlu Yusuf’la evlenen Rasiha ablam da geldi bir yıl sonrasında yanıma. Rasiha Hanım hala bu evliliğe oldukça karşı çıkmış, ‘Yurt dışına gidenleri mirasımdan men edeceğim’ demişti fakat babamı kararından vazgeçiremedi. 16 yaşlarında Aydın’a gelin gelen ablam şimdi 87 yaşındadır. Çok da fazla güzel bir yaşamı oldu orda…”

Dr. Zihni Uzman, eşi Ayfer Hanım ile

“YARI ÖMRÜM ÇOK İYİ GEÇTİ AMA TIP TAHSİLİM, AZ PARALI VE EZİYETLİYDİ”
3 senenin arkasından Kıbrıs’a dönen ve Lefkoşa Türk Lisesi’ni birincilikle bitiren Zihni Uzman, “Niçin tıp…” problemi da yanıtladı, dünyaya tekrardan gelse bu mesleği seçeceğini söylemiş oldu.
“Annem, Ideal abimi ‘Tabip oğlum’ diye severdi. Beyrut Amerikan Üniversitesi’nde tecim okudu o. Ben çocukluğumdan beri bunu duyduğum için tıbbiyeyi seçtim…
İstanbul (Çapa) Tıp Fakültesi’nde okudum. İstanbul’a ilk gidişimiz… Oldukca yalnızlık çektik oralarda. Bir buçuk yıl kadavralarda çalıştık. ‘Ben bu işi yapamayacağım’ söylediğim zamanlar da oldu. Senede bir kere gelebilirdik Kıbrıs’a. Dakota uçaklarla seyahat başlayınca vapur periyodu kapanmış oldu. Ben tıbbiyeye gittikten sonrasında babamın işleri bozuldu, siyasetle ilgilendi, ticareti dikkatsizlik etti…”
Dr. Zihni, ilkin babası Hasan Fahri’yi, sonrasında da anası Seniha Hanım’ı kaybettiğini söylemiş oldu, “İkisinin de cenazesine katılamadım” dedi.
“Babam yedi gün içinde sarılıktan öldü. 60 yaşındaydı. Tıbbiyede öğrenciydim, minik kardeşim Rifat 8 yaşındaydı. Babamı kaybedince maddi yönden daha da sıkıştık. 18 bin Kıbrıs Lirası alacağı vardı sağdan soldan…
Kız kardeşlerimden Bahire, Ankara Dil Tarih’te, Huriye de Siyasal Bilgiler’de okurdu. Huriye üniversite tahsiline devam edemedi babam ölünce. Hanım Hastalıkları ve Doğum Uzmanı olan kardeşim Rifat’ı da tıbbiyede ben okuttum…
Ben yetişene kadar bizlere Ideal abim baktı. Tecim Dairesi’nde memurdu. Ayda 200 lira yollardı bana. Ya yurda, ya okula, ya travmaya, ya yemeğe vereceksin. Yarı ömrüm oldukça iyi geçti fakat tıp tahsilim, azca paralı ve eziyetliydi. İstanbul Çapa Tıp Fakültesi’ni birincilikle bitirdim fakat uzmanlık yapamadan geri dönmek mecburiyetinde kaldım. Abim evlenecek, para yok, kardeşler arkadan yetişiyor… Babamdan 8 yıl sonrasında da annemi kaybettik. 61 yaşlarında yumurtalık kanserinden öldü…”

DR. ZİHNİ ARTIK PRATİSYEN HEKİM…
Dr. Zihni 24 yaşlarında ülkeye dönerek pratisyen doktor olarak Lefkoşa Genel Hastanesi’nde 15 Kıbrıs Lirası maaşla çalışmaya başladı. Zaman içinde maaşı arttı, hükümet ona bir de otomobil aldı.
“Makarios, nöbetçi olduğum bir akşam hastaneye geldi. Elini uzattı, öpmedim… Cikko Manastırı’ndaki papaz adayları ishal olmuş. Tabip istedi… Zırhlı bir polis otomobiline bindirip manastıra götürdüler beni. Tüm ışıklar sönük, her yer EOKA’cı, her yer tabanca… Yemekten zehirlenen o evlatları el feneriyle muayene etmiştim…”
Yalnız Lefkoşa’da değil, öteki kasaba ve köylerde de vazife yapmış oldu Dr. Zihni. Toplumlararası çatışmaların başladığı yıllarda pratisyen mücahit olarak helikopterle bir köyden diğerine gitti, yaralıları da gene helikopterle Lefkoşa’ya gönderdi.
“Köfünye’de (Geçitkale) 5 yıl, Luricina’da (Akıncılar) 3 yıl vazife yaptım. 45 gün de Baf’ta kaldım. Türkiye’nin gönderilmiş olduğu komutanlardan birini vurdular Köfünye’de. Köyde değildim. Komutanı Limasol’a, Dr. Halim’e götürdüler. Başım belaya girdi, Luricina’ya yollardılar beni. Orası da muhabere altında…
Her gittiğimiz yere birazcık para ve telsiz malzemesi götürürdük. Baf’a gideceğimde ‘Yanında bir şey taşıma’ dediler. Tam gittik, o gün Fuat Türköz’ü vurdular. Kan verdik, serum verdik, yarasını pansuman ettik helikopterle Lefkoşa’ya yolladık fakat kurtulamadı…
Bir yaralıyı tedavi etmem için Baf’tan Vretça’ya (Dağaşan) gitmem istendi. Iyi mi gideceğiz? Uydurma bir zırhlı otomobille… Rumlar durdurdu bizi yolda… ‘İn aşağıya be Osmanlı doktoru’ deyip hakaret etti. Birleşmiş Milletler’e ‘Dönüşte doktoru bizlere teslim edeceksiniz’ dediler. Vretça’dan yaralıyı helikoptere bindirdik, işimizi bitirdik. BM askerleri ‘Korkma seni teslim etmeyiz’ dedi ve başka yoldan döndü…

Dr. Zihni Uzman

CENGİZ TOPEL’İN NAAŞINI TESLİM ALDI
Annem kanser olmuştu… ‘Beni artık Lefkoşa’ya gönderin’ dedim. O şekilde geldim Lefkoşa’ya. Sigara Fabrikası hastane oldu… Gündüz poliklinik yapar, gece nöbet tutardım… Cengiz Topel öldürüldü. Türkiye dayattı, BM bizlere verecek Topel’in naaşını…‘Bir tabip teslim alsın’ dediler. O gece de nöbetçi ben. Cengiz Topel’i ben teslim aldım. Tırnakları sökük, kolları kırık… Bin bir eziyetle öldürülmüş…
Kaymaklı düştüğünde Gönyeli’den Hamitmandrez’e (Hamitköy) kara yöntemiyle giden tabip da bendim. Her yer yanar… Ruso öldürüldü. Minimum bin şahıs yerlerde, çadırlarda, camide, okulda… Ben de onlarla beraber bir sınıfta kaldım. Küflü müflü ne bulduysak yerdik.”
Pratisyenliğinin oldukça başarıya ulaşmış geçtiğini, çok da fazla yaralıyı tedavi ettiğini söyleyen Dr. Zihni, “Meraklı bir doktordum…” dedi, dahiliye yada çocuk hastalıkları ihtisası yapmak isterken niçin cildiyeyi seçtiğini söyledi.
“İHTİSASIM BAŞARILI GEÇTİ… ZEKİ, CESUR VE ATILGANDIM”
“Lefkoşa Genel Hastanesi’ndeyken İngiltere’de çocuk ihtisası yapmak için başvurdum, sıram da geldi fakat vakalar çıkınca kaldık.
Dahiliye okumak istedim saptanca oluşturulan dallar içinde hanım doğum, röntgen, fizik tedavi, cildiye ve üroloji varmış. Cildiye aklımda yoktu fakat onu seçtim. İhtisasım başarıya ulaşmış geçti… Gureba Hastanesi’ndeki cildiye konsültasyonlarına hep ben giderdim. Başasistan Türkan Saylan’dı. Başka asistanlar da vardı fakat ben parlak zeka, yürekli ve atılgandım… Hocam, Prof. Dr. Osman Yemni ‘Mücahit’ diye seslenirdi bana. Osman Hoca, bigün ‘Mücahit şu hastaya git bir bak’ dedi. Dahiliyenin en büyük hocası Ordinaryüs Profesör Ekrem Şerif Egeli ‘lenfoma’ teşhisi koymuş, ‘cildiye de görsün’ demiş… ‘Bu lenfoma değil, cüzzamdır’ dedim. Ben gene o saldırgan Zihni… Darmadağın oldu hocalar. Osman hoca, ‘Mücahit hasta lenfomaysa senin uzmanlık yarı buçuk duracak… Tahlilleri yap, teşhisini ispatla’ dedi… Hasta cüzzamdı. Bizlerden sonrasında gidenlere de derslerde ‘Genç mücahit doktorun teşhisi’ diye anlatırlarmış bunu.
Kral olmuştum artık ihtisasta. Hocalarım da kalmam için ısrar ederdi fakat burslu gittik, zorunlu döneceğiz. Kız kardeşim evlenecek, benden para beklerler. Rifat’ı okutacağım…”
“GAYET SOSYAL, RENKLİ BİR HAYATIM OLDU”
3 senelik ihtisastan sonrasında Kıbrıs’a dönen Dr. Zihni, Lefkoşa Devlet Hastanesi’nde çalışmaya başladı, klinik açtı, uzun süre de tek cildiye uzmanı olarak vazife yapmış oldu. Emekli olduktan sonrasında da her gün kliniğine gitmeye devam eden ve şimdi 85 yaşlarında olan Dr. Zihni Uzman, bir tek buradaki hastalara değil, Türkiye, İngiltere ve Cenup’den gelen hastalara da baktığını söylemiş oldu. “Meşakkatli fakat mesleğimi seviyorum. Sağlığım elverirse 90 yaşına kadar hasta görmek isterim” dedi.
Gençliğinde futbolla da ilgilenen Dr. Zihni, Yenicami Spor Kulübü’nün yönetim heyetinde de yer aldığını söylemiş oldu ve “Oldukça toplumsal, renkli bir hayatım oldu…” diyerek özetledi bekarlık günlerini.
1 KIZI, 3 TORUNU VAR
35 yaşlarındayken Eczacı Ayfer Hanım’la yaşamını birleştiren, 1 kız, 3 de torun sahibi olan Dr. Zihni, evlilik öyküsünü de söyledi.
“Kızkardeşim Bahire, ‘Halide Hanım’ın eczacı bir kızı var, iyi de bir aile… Bir görüşün’ dedi. Ayfer’i daha ilkin görmemiştim. Bir komşu evinde uzaktan uzağa konuştuk. Yaş farkı da var… Ailede bu işe karşı çıkanlar oldu. 6 ay uğraştım… Meşakkatli oldu kızı almamız.
Üniversite son sınıftı. İkinci kez görüşemeden imtihanlarını vermeye Ankara’ya gitti, döndüğünde nişan olduk. Anası, mezuniyete beraber gitmemize müsaade etmedi. Yıldırım nikahı kıyıp gittik Ankara’ya, dönünce de düğünü yaptık. Oldukça mutluyduk. Kızımız Halide doğunca daha da mutlu olduk. Beraber çalıştık, gezip tozduk. Çin’e kadar gittik. Hâlâ beraber çalışıyoruz…”
“MAALESEF CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR ARTTI”
Ve cildin Uzman’ına, mesleğindeki ilk günlerden bu güne kadar görmüş olduğu cilt rahatsızlıklarıyla ilgili son sual…
“Her türlü mantar hastalıkları, alerjik hastalıklar, mikrobik deri hastalıkları hâlâ en sık gördüğüm cilt hastalıklarındandır. Maalesef cinsel yolla bulaşan hastalıklar da arttı… HPV virüsü oldukça baş ağrıtıyor…”