“Burs sisteminde düzeltim koşul”

Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Gençlik Örgütü, devletimizde üniversite öğrencilerine verilen burslar hakkında izahat yaparak, burs sisteminde reformun koşul bulunduğunu açıkladı. Bursların kimlere ve iyi mi verilmesi icap ettiğini özetleyen CTP Gençlik Örgütü, önerilerde de bulunmuş oldu.

Meydana getirilen açıklamada, yeni bir “Burs ve Kredi Yasası” adlı bir yasaya gerekseme olduğu belirtilerek, bu yasa altında kurulacak “Burs ve Krediler Fonu ve Burs ve Kredi Kurumu” olması icap ettiğinin altı çizildi.

Meydana getirilen açıklamanın tam metni şu şekilde:

“Vatanımızda yükseköğrenime devam etmek isteyen gençlerin finansman sağlayabilecekleri 4 ana alan vardır. Bunlardan ilki ve bu yazının direkt mevzusu olan KKTC devlet burslarıdır. Bu burslar Anayasanın ilgili maddelerine gore düzenlenen Burs Tüzüğü kapsamında verilmektedir. Genel olarak “Destek Bursu ve Başarı Bursu” olarak kendi içinde ikiye ayrılmaktadırlar. KKTC, TC ve üçüncü ülkelerde okuyan öğrenciler belli kriterleri karşılamaları koşulu ile bu burslardan faydalanabilmektedirler. Devlet bursları haricinde, AB vatanlarında okumak isteyen öğrencilerin yararlanabilecekleri AB bursları vardır. Bu burslar imtihan ve arkasından mülakat ile verilmektedir. İngiltere özelinde ise Student Finance sistemi vardır. Student Finance sistemi ile bir borçlanmaya girilmekte fakat, çoğu zaman Kıbrıslı Türklerin senelik gelirleri İngiltere’de ödeme hayata geçirmeye adım atmak için lüzumlu senelik gelirin epeyce altında olduğundan neredeyse hiçbir Kıbrıslı Türk bu borcu geri ödememektedir. Günümüzde Brexit ile bu şansımız da sıfırlanmıştır. Bunların haricinde ise bireysel yada kurumsal olarak verilen oldukça minik ölçekli burslar vardır. Bu çalışmada esas üstünde durmak istediğimiz devlet burslarıdır.

BURS TÜZÜĞÜNDE GÜNCEL SORUNLAR

Emek piyasasına negatif tesir: Vatanımızda emek piyasasında görülen sıkıntılardan biri yapısal işsizliktir. Burs sistemi ve uygulanışı bu probleminin en mühim etkenlerinden biridir. Şu şekilde ki, bu uygulama hayata geçtiğinden beridir, devamlı olarak bazı bölümler gerekseme fazlası, bazı bölümler ise ihtiyaçlı alan olarak belirlenmektedir. İlk bakışta gençleri gerekseme olan bölümlere yönlendirerek önlerini açma benzer biçimde bir fikir olabilir. Fakat iktisat ve iş yaşamı planlayamayacağımız kadar dinamiktir. Bir bölüm herhangi bir senede gerekseme alanıyken, bir sonraki yıl gerekseme fazlası olabilmektedir. Bu sebeple bu sistem gençleri ruhsal ve finansal olarak burs olan bölümlere girmeye zorlamaktadır. Günün sonunda emek piyasasında halen bazı alanlarda azlık varken, bazı alanlarda istenilenin oldukça üstünde fazlalık vardır. Pazarın kendi dengesini kurmasına izin verilmemektedir. Bu şekilde kurulan dengede ise bazı kabiliyetler kaybolup gitmektedir. Mesela, bugün hukuk alanında yetenekli bir genç, burs alamadığı için başka bir bölüme kayabilmekte ve haiz olduğu kabiliyeti heba etmektedir. Günün sonunda girmiş olduğu işte mutlu olamamakta ve üretkenliği azalmaktadır. Ek olarak şehircilik alanında epey gerideyken, şehirlerimizin gelişmesi ihtiyaç duyulan alanları, yeni şehirler yaratma benzer biçimde bir gerekliliğimiz varken mesela mimarlık bölümünü gerekseme fazlası olarak değerlendirmek mantıklı mıdır? Hususi sektörün gelişmesi ve büyümesini hedeflerken, işletme benzer biçimde bölümlerde okuyan öğrencileri, şu demek oluyor ki geleceğin girişimcilerini desteklememek mantıklı mıdır?

Aile baskısı: Yukardaki bölümün son bölümünde bahsettiğimiz istenmeyen bir bölümün seçilmesi mevzusu gene aynı nedenlerle bir aile baskısına dönüşebilmektedir. Ailenin maddi gücü olmaması durumunda yada ailenin reşit bir kişinin üstünde tahakküm kurma çabası olduğu durumlarda, gençler burs olan bölümlere girmeye zorlanmaktadır. İstememeleri durumda ise finansal destek ile tehdit edilmektedirler. Günümüzde uygulanmakta olan burs tüzüğü 18 yaşına gelmiş, reşit bireylerin ebeveyn ile beraber değerlendirildiği bir sistemdir. Bu doğru bir yaklaşım değildir.

Bursların adaletsiz bir halde dağıtılması: Destek bursları dağıtılırken, anne ve babanın geliri en mühim kriterdir. Bu gelirin hesaplanması için ise toplumsal sigorta yatırımları kullanılmaktadır. Hem anne hem baba bir kamu kuruluşunda çalışıyorsa, evlatlarının burs alması epeyce zorlaşmaktadır. Fakat, daha yüksek geliri olan fakat toplumsal sigorta yatırımını daha düşük bir maaş üstünden icra eden ailelerin evlatları ise daha rahat bir halde burs alabilmektedir. Aile geliri hesaplanırken, yaşam seçimi, iyelik benzer biçimde mevzular göz ardı edilmektedir. Bu yöntem ise adaletsiz bir dağıtıma sebebiyet vermektedir. Başarı bursu kapsamına baktığımızda ise, başarı ölçümü tüm bölümler için aynıdır. Tıp fakültesinde tahsil gören bir kişinin başarısı ile nispeten daha kolay bir bölümde tahsil gören bir kişinin başarısı eşit olarak ölçülmektedir. Bu adil bir yaklaşım değildir. Gene benzer bir örnekten gitmek gerekirse, tahsil görürken alınması ihtiyaç duyulan aletler, malzemeler olan bölümler vardır. Bu gereksinimler devasa yükseklikte meblağlara mal olabilmektedir. Fakat gerekseme belirlenirken bu gereksinimler göz ardı edilmektedir. Dolayısıyla gerekseme belirlenmesi sürecinde daha gerçekçi, gerçek verilere dayanan, beyan edilen gelirler haricinde kaynaklarında değerlendirildiği bir süreç inşa edilmelidir.

Başarı ölçüsü: Başarı bursu dağıtılırken uygulanan başarı ölçüsü genel averaj üstünden hesaplanmaktadır. Bu yöntemin yol açmış olduğu sorunlarda vardır. Başarı ölçüsü değerlendirilirken bölümlerin zorluğu göz önünde bulundurulmamaktadır. Mesela tıp fakültesi ile daha rahat girilebilen ve devam edilen bölümler aynı kefeye konmaktadır. Internasyonal başarı standartlarının yasaya dahil edilmesi gerekmektedir.

Finansal mevzular: Güncel burs tüzüğünün yol açmış olduğu finansal problemler üç alana ayarlayabiliriz. Birincisi burs ödemelerinin belli bir düzene oturtulamamasıdır. Bunun başlıca sebepleri kaynakların başka alanlara kullanılması, tekrardan kaynak yaratıldığında ise burs ödemelerinin yapılmasıdır. Finansal konulardaki bir öteki mesele ise bu harcanan kaynakların geri dönüşü olmamasıdır. Üçüncü mevzu ise eğitim finansmanını artırabilecek kurumların yada bütçe fazlalığının bu kaynağa aktarılması mümkün değildir.

Mesleki eğitimler: Vatanımızda meslek bilgisi olan eleman sıkıntısı vardır. Fakat mesleki eğitimler burs tüzüğü kapsamında değildir. Dolayısıyla öğrencilerin mesleki eğitime yönelmesinin önünde bir sorun yaratmaktadır.

NE İSTİYORUZ?

Bu çalışmalarımız kapsamında talep ettiğimiz yeni bir felsefe ile yaratılacak bir “Burs ve Kredi Yasası” ve bu yasa altında kurulacak “Burs ve Krediler Fonu ve Burs ve Kredi Kurumu.”

YENİ EĞİTİM DESTEK SİSTEMİ

Yaratmaya çalıştığımız yeni eğitim destek sisteminin çıkış noktası, bir tek burs ve finansal destek mevzusuna değil, içinde üretkenliği arttırmak, meslek sahibi olan kişi sayısını arttırmak ve dolayısıyla ülkemizi göç vermeyen bir yer haline getirmeyi amaçlayan daha geniş bir toplumsal ve ekonomik kalkınma planına da esin vermektedir.

Bu çalışmanın beş genel hedefi vardır;

Daha modern ve çalışan bir eğitim finansmanı sistemi oluşturmak

İşsizlik ve mesleksizliğin önüne geçmek

Emek piyasasını dengelemek

Göçü engellemek ve ilinti duygusunu arttırmak

Toplumsal Dayanışmayı arttırmak.

Tasarladığımız bu sistemde öğrencileri finansal açıdan destekleyecek dört finansal destek alanı vardır. Anayasanın öngördüğü ihtiyacın desteklenmesi ve başarının ödüllendirilmesi ilkesinden hareketle, eski sistemde de mevcud destek bursu ve başarı bursunu gene bu sistemin içinde tutuyoruz. Fakat, geçmiş sistemin aksine, bütçede bu iki burs türünün oranı olabildiğince düşürülecek ve hakkaten ihtiyaçlı olanlar ile hakkaten başarı göstermiş olanlar bu kaynaklar ile desteklenecektir. Bu iki kaleme ek olarak teşvik bursu ve en mühim değişim olan eğitim kredilerini de öğrencilerin yararlanabileceği finansal kaynaklar arasına koymayı hedefliyoruz.

Başarı bursu: Başarı bursunun güncel olarak problemlerinden en önemlisi tercih edilen bölümlerin kendilerine özgü güçlük derecelerinin başarı hesaplamasında bir kıymeti olmamasıdır. Bu mevzu, mesela tıp fakültesinde okuyan bir öğrencinin nispeten girişi daha kolay olan bir bölümden talebe ile aynı başarı skalası üstünden değerlendirilmesine yol açmaktadır. Dolayısıyla bu sistem aslına bakarsak adaletsizliğe ve başarı bursuna ayrılan katkının efektif bir halde kullanılamamasına yol açmaktadır. Başarı bursu uygulamasında bir öteki eksiklik ise, başarının bir tek ders notu olarak algılanmasıdır. Fakat, ülke ekonomisi ve bilime katkı ders notları ile ölçülemeyecek kadar kıymetli bir başarıdır. Bizim tasarladığımız sistemde, başarı ölçütlerinin arasına, bilimsel niteliği olan yayınlar, girişimcilik ve inovasyon çabaları da eklenecek ve bu öğrencilerin iş geliştirmeleri başarı bursu ile desteklenecektir. Bu şekilde verilecek burslar bir ihtimal aylık şekilde değil fakat değişik yöntemler ile verilebilecektir.

Destek bursu: Destek bursunda mevcud gerekseme kriteri gene başarı bursunda olduğu benzer biçimde bölüm değerlendirmeksizin verilmektedir. Araç-gereç, kitap, ekipman vs. satın alınması ihtiyaç duyulan bölümler, daha sözel bölümler ile bir tutulmaktadır. Ek olarak, bölüme devam edilirken ekipman, kitap vs. benzer biçimde gereksinimler destek ihtiyacı kapsamında değerlendirmeye alınacaktır. Mevcud destek bursu sisteminde destek belirlenme şekli tamamen aile geliri üstünden değerlendirilmektedir. Yeni destek bursu sisteminde öğrencinin daha oldukça kişi olarak değerlendirilmesi sağlanacaktır. İhtiyaç belirlenmesi yeni kriterlere ve araştırmaya bağlı olacak. Beyan edilen aile gelirinden daha oldukça, yaşam seçimi, iyelik vs. benzer biçimde mevzularda değerlendirilecektir. Ek olarak, tahsil görürken öğrencinin emek vererek elde etmiş olduğu gelir, destek bursunun alınmasına tesir etmeyecektir.

Teşvik bursu: Sıkı bir ihtiyaç belirleme çalışmasının arkasından belirlenecek eleştiri ihtiyaçlar (Uzman Hekim, Riskli Meslek Grupları vs.) benzer biçimde durumlarda sınırı olan sayıda sınırı olan süre ile teşvik edici burslar verilecek. Ülke sıkıntıları ile ilgili araştırmaları ve çözüm önerilerini teşvik etme amacı ile de bu burslar verilebilecek. Ek olarak, devlet kurumlarının gerekseme duyduğu oldukça hususi bölümlerde bu burs kapsamında teşvik edilecek.

KREDİLER

Bu çalışmanın devletimizde bulunan burs ve eğitim finansmanlarına katacağı esas değişim kredilerdir. İngiltere ve ABD Birleşik Devletleri benzer biçimde gelişmiş ülkelerde kredi sistemi ülkenin şartlarına gore uygulanmaktadır. Son dönemlerde sol partiler tarafınca bu kredi borçlarının silinmesi benzer biçimde politikalar öne atılsa da, eğitimde fırsat eşitliğini yaratmak adına uygulanan başarı göstermiş bir sistemdir. Toplumsal devlet anlayışının öne çıkmış olduğu koşullarda bu sistemin öğrencilere mezuniyet sonrası hayatlarında bir külfete dönüşmediği görülmektedir. Bundan dolayı iyi bir halde tasarlanan kredi sisteminin yükseköğrenim ve iş piyasasında oluşan naturel olmayan durumların önüne geçilmesi sağlanacaktır.

Bu emek verme kapsamında öngördüğümüz iki çeşit kredi öngörülmektedir. Bunlardan birincisi Barınma, ikincisi ise Harç Kredisidir. Barınma Kredisi, öğrencinin tahsil görmüş olduğu ülkeye gore miktarı belirlenecek olup, direkt kişiye ödenecektir. Harç kredisi ise KKTC ve TC’de yapılacak protokoller ile direkt üniversiteye ödenecektir. Üçüncü ülkelerde okuyan öğrenciler için ise pratikte bir çözüm bulunması mümkündür.

KREDİLERİN GERİ ÖDENMESİ

Yüksek tahsil kredileri, ticari amaç güden bir kredi değildir. Bundan dolayı bu finansman sağlanırken, esas amaç öğrencilerin özgür iradeleri ile, diledikleri kısmı okumaları amaç edinilmiştir. Dolayısıyla, öğrenciler geri ödemeleri iş hayatına atılınca hayata geçirmeye başlayacaktır. Ek olarak, her yıl geri ödenecek miktar senelik kazanca gore ayarlanacaktır. Bu emek verme ile hedeflenen yükseköğrenim gören öğrencilerin emek verme hayatına girmeleri, girişimcilik faaliyetlerinde bulunmalarıdır. Dolayısıyla, yüksek tahsil kredi borcu olan öğrencilerin devletimizde girişimciliği destekleyen projelere müracaat yapmasının önü kesinlikle kapatılmamalıdır.

Kredi sisteminde kaygı duyulan bir öteki mevzu ise bursların geri ödenmemesi ve ülkede mevcud denetimsizlik problemi sebebiyle gelirin olduğundan düşük gösterilmesidir. Bundan dolayı bu çalışmada bu suistimallerin önüne geçmek için tavsiyeler vardır. Ilk olarak, verilecek finansman desteğinin geri ödemesi kar amacı gütmeyen minimum faiz üstünden yapılacaktır. Dolayısıyla, faiz ödememe kaygısı ile öğrencilerin borçlarını ödemesi öngörülmektedir. Ek olarak, geri ödeme sürecinde denetime doğal olarak olup tüm gelirini bankalar aracılığı ile almayı kabul eden öğrencilere belirli bir süre faiz indirimi yada vade uzatma benzer biçimde kolaylıklar sağlanabilir.

KREDİ VE BURS FONU

Öngörülen Kredi ve Burs Yasa’sında gereksinim duyulan kaynaklar için Kredi ve Burs Yasası altında ve/yada bu yasa kapsamında hazırlanıp Bakanlar Kurulu’nca onaylanıp Resmi Gazetede gösterilen Tüzük ile bir fon oluşturulacak ve söz mevzusu fon Devlet Bütçesinden ayrı tutulacaktır.

FON NASIL OLUŞACAK?

İşbu yasa ile aşağıda belirtildiği şekillerde fon oluşturulabilir:

Şu an yürürlükte olan Burs Tüzüğü kapsamında Devlet Bütçesi’nden ayrılan kaynaklar mezkur Yasa’ya aktarılacak,

Devlet Bütçesi’nde, bütçe fazlası elde edilmiş yıllarda (Ör: 2017) Yasa ile belirlenecek oranda bir kaynak  kredi ve burs fonuna aktarılacak,

Hususi kurum, kurum ve bireylerin ve/yada Vakıfların, Devlet Bankalarının, KİT’lerin ve üniversitelerin yapacakları bağışlar işbu fona aktarılacak,

Belediye Bütçelerinden kaynak aktarımları yapılacak,

İşbu Yasa Önerisinde sözü edilen “Kredi Sistemi”nden yararlanan kişilerin yapacakları geri ödemeler gene kaynak olarak aktarılacak,

Devlet tarafınca alınan sigara ve alkol vergilerin bir kısmı fon olarak aktarılacak,

Gene mezkur Yasa hükümlerine bağlı olarak Bakanlar Kurulu’nca onaylanıp Resmi Gazetede gösterilen tüzük ile yukarıda belirtilen hususlara ekleme ve/yada düzeltme ve/yada çıkartma yapılabilir.

SONUÇ

Vatanımızda mevcud genç işsizlik ve üniversiteli işsizler benzer biçimde terimlerle anlatılabilecek problemler bir tek burs tüzüğünü, burs yasasına çevirmek ve eğitim finansmanlarını düzenlemek ile çözülebilecek bir mevzu değildir. Bu problemler birçok probleminin birleşerek yarattığı sorunlardır. Mesela askerlik yada genel eğitim sistemi konusunu ele almadan yukarıda bahsettiğimiz birçok soruna kati çözüm bulmak mümkün değildir.”