YÖDAK: Yükseköğretim tehdit altında

Yükseköğretim Planlama, Denetleme, Akreditasyon ve Koordinasyon Kurulu (YÖDAK) Stratejik Planı Taslağı (2019-2023) yayımlandı.
Taslağın sunuş bölümünde yükseköğretim ve taslakla ilgili data veren YÖDAK Başkanı Prof. Dr. Akile Büke, planın, kurulun ilk stratejik planı olma niteliğini taşıdığını belirtti.
KKTC’de 2017 yılı itibarı ile 138 değişik ülkeden 101.011 üniversite talebe bulunduğunu kaydeden Büke, bunların 55 bin 879’unun Türkiye Cumhuriyeti, 13 bin 383’ünün KKTC ve 31 bin 749’unun üçüncü ülke vatandaşı bulunduğunu aktardı.
Yükseköğretim alanının gezim sektörü ile beraber Gayri Safi Ulusal Hasıla’ya (GSMH) en büyük katkısı olan iki alandan biri olduğuna işaret eden Büke, yükseköğretim gelirlerinin 2017 senesinde net 765.9 milyon ABD Doları olarak gerçekleştiğini altını çizdi.
KKTC yükseköğretim alanının süratli ve kontrolsüz gelişme sebebi ile tehdit altında olduğu uyarısında bulunan Büke, bunun başlıca sebebinin, yükseköğretim yönetişimi ile ilgili yasada yer edinen, karar mekanizmalarını zayıflatan ve ESG standartlarına uymayan maddeler bulunduğunu belirtti.

“YÜKSEKÖĞRETİM STRATEJİ BELGESİ”

Büke, plan hazırlanırken, lüzumlu olan ve öncesinden bulunmayan Yükseköğretim Strateji Belgesi’nin de beraber hazırlanması gereğinin ortaya çıktığını açıkladı.

Bu görevin TC-KKTC Teknik Heyetleri toplantısında ilkin YÖDAK’a hemen sonra YÖDAK ve Ulusal Eğitim Bakanlığı’na verildiğini özetleyen Büke, YÖDAK’ın Üniversitelerarası Bilimsel niteliği olan Koordinasyon Kurulu’ndan (ÜAKK) tavsiye edilen öğretim üyeleri ve Ulusal Eğitim ve Kültür Bakanlığı’nın (MEB) Yükseköğretim Dairesi’nin iştirakı ile oluşturduğu emek verme grubunun 5 Haziran 2017 tarihinde çalışmalarına başladığını kaydetti.

“KKTC YÜKSEKÖĞRETİM ALANI ÖNEMLİ GELİŞMELER KAYDETTİ”

İlk üniversitenin müessese zamanı olan 1979’dan bu yana KKTC yükseköğretim alanının mühim gelişmeler kaydettiğini belirten Büke, 2017-2018 yılı itibarı ile Üniversitelerarası Bilimsel niteliği olan Koordinasyon Kurulu’nun (ÜAKK) 16 üniversite ve Mustafa Kemal Atatürk Öğretmen Akademisi’nin katılımları ile belirli aralıklarla toplandığını açıkladı.
Bunlar haricinde öğretime başlama izni olan 6 üniversite ve YÖDAK’ta değişik aşamalarda olan 8 üniversite bulunduğunu kaydeden Büke, ek olarak Bakanlar Kurulu’nda 1, Meclis’te 4, Ön Değerlendirme Kurulu’nda 2 üniversite başvurusu bulunduğunu belirtti.
Büke, bu süre içinde takip edeni olmadığı için Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafınca açma ön izni iptal edilen 1 üniversite başvurusu bulunduğunu açıkladı.

“YÖDAK ONAYLI TOPLAM 1255 PROGRAM”

Doğu Akdeniz Üniversitesi’nin (DAÜ) Times Higher Education (THE) sıralamasında 3 senedir 600-800 bandında yer aldığını kaydeden Büke şu şekilde devam etti:
“2017 yılı itibarı ile DAÜ, GAÜ, YDÜ, UKÜ, LAÜ’nün ABET, TEDQUAL, ASIIN, FIBAA, MÜDEK, MİAK benzer biçimde 20’ye yakın ulusal ve internasyonal akreditasyon kuruluşundan 153 tane akreditasyonları ve ek olarak  ÜAKK’ya giren üniversitelerimizin 30’a yakın internasyonal kuruluşa üyelikleri bulunmaktadır.  2017 yılı Aralık ayı itibarı ile 248 ön lisans, 635 lisans, 249 yüksek lisans ve 123 doktora olmak suretiyle YÖDAK onaylı toplam 1255 programı bulunmaktadır.”

“138 FARKLI ÜLKEDEN 101.011 ÖĞRENCİ”

Talebe sayıları ile ilgili data veren Büke, 2017 yılı itibarı ile KKTC’de 138 değişik ülkeden 101.011 talebe bulunduğunu, bunların 55 bin 879’unun TC, 13 bin 383’ünün KKTC ve 31 bin 749’unun üçüncü ülke vatandaşı bulunduğunu belirtti.
KKTC üniversitelerinde YÖKSİS’e ve YÖDAK’a kayıtlı 588 Prof., 357 Doç., 1113 Yrd.Doç., 251 Dr., 1373 öğretim görevlisi ve 847 öteki öğretim elemanı  olmak suretiyle toplam 4 bin 529 öğretim ekibi bulunduğunu kaydeden Büke, Mustafa Kemal Atatürk Öğretmen Akademisi’nde görevli 15 öğretim elemanı ile beraber toplam öğretim üyesi sayısının 4 bin 544 bulunduğunu altını çizdi.

“YÜKSEKÖĞRETİM GELİRLERİ 2017 YILINDA 765.9 MİLYON AMERİKAN DOLARI”

Yükseköğretim alanının gezim sektörü ile beraber Gayri Safi Ulusal Hasıla’ya (GSMH) en büyük katkısı olan iki alandan biri olduğuna işaret eden Büke, yükseköğretim gelirlerinin 2017 senesinde net 765.9 milyon ABD Doları olarak gerçekleştiğini belirtti.

“YÜKSEKÖĞRETİM ALANI HIZLI VE KONTROLSÜZ BÜYÜME NEDENİ İLE TEHDİT ALTINDA”

YÖDAK Başkanı Prof. Dr. Akile Büke, büyük emekler ile mühim bir aşamaya gelen ve internasyonal kimlik kazanmış olan KKTC yükseköğretim alanının süratli ve kontrolsüz gelişme sebebi ile tehdit altında olduğuna dikkati çekti.
Büke, bunun başlıca sebebinin, yükseköğretim yönetişimi ile ilgili yasada yer edinen, karar mekanizmalarını zayıflatan ve ESG standartlarına uymayan maddeler bulunduğunu belirtti.

Büke şunları kaydetti:

“Mevcut Yükseköğretim Yasası ile oluşturulan yükseköğretim yönetişim sistemi pek oldukca yönden günümüz koşulları için işlevsel ve tutarlı olmadığı benzer biçimde karar verme mekanizmasının zayıflamasına da niçin olmaktadır. Bunun bir sebebi açma ön iznini verme yetkisinin Ön Değerlendirme Kurulu’nda olması üniversitelerin sadece Meclis tarafınca kurulduktan sonrasında öğretime başlama izni için YÖDAK’a başvurmasıdır. İkinci mevzu bir arada bulunmaması ihtiyaç duyulan dış değerlendirme ve akreditasyon görevi ile öğretime başlama izni verme, yasada yazdığı şekli ile planlama, denetleme ve koordinasyon görevlerinin aynı anda YÖDAK’a verilmesidir. Yasa bu şekli ile Avrupa Yükseköğrenim Alanında Kalite Güvencesi Standartlarına (ESG) da uygun değildir. Yükseköğretim Yasası’nda değişim yapılması gereği ve ideal model açık olmasına karşın bu mevzuda mevcut modelin devam etmesi yönünde itirazlar mevcuttur.”

“STRATEJİ ÇALIŞMALARI PAYDAŞLARA DAYATILAN BİR DOKÜMAN DEĞİL”

Büke, yükseköğretim strateji çalışmalarının,  paydaşlara dayatılan bir doküman durumunda değil, tüm paydaşlarla beraber üretilen, içselleştirilen, kararlılıkla uygulanan, gerek görüldükçe geliştirilerek güncel tutulan, KKTC yükseköğretimine önderlik eden bir belge durumunda olmasının emek verme grubunun temel amaçlarından bulunduğunu açıkladı.
Bilhassa yükseköğretim yönetişimi mevzusunda konsensüs oluşmasının vakit alabileceğini belirten Büke, ilk olarak YÖDAK Stratejik Planı hazırlanması; Yükseköğretim Strateji Belgesi tamamlandıktan sonrasında YÖDAK Stratejik Planının buna gore revize edilmesinin planlandığını kaydetti.
Yükseköğretim Strateji Belgesi çalışmalarının devam ettiğine işaret eden Büke, “Stratejik Plan hazırlanması aşamasında alın teri döken, katkı veren her insana teşekkürlerimi sunar, YÖDAK Stratejik Planı’nın etkin bir halde uygulanmasını ve Yükseköğretim Strateji Belgesi mevzusunda en kısa zamanda konsensüs oluşmasını dilerim” ifadelerini kullandı.