“İnsan hakları, eğitimde müfredata dahil edilmeli”

YENİDÜZEN’e konuşan Aslı Murat ve Fezile Osum, insan hakları eğitiminin ada geneline yayılması ve sistemli bir halde sürdürülebilmesi için Eğitim Bakanlığı ile irtibata geçmeye hazırlandıklarını belirterek, sivil cemiyet örgütleriyle de girişim yaparak bu emek vermeyi genişletmeyi hedeflediklerini dile getirdi.

Didem MENTEŞ

İnsan hakları hukukçuları Aslı Murat ve Fezile Osum, ülke gençliğine ‘İnsan Hakları Eğitimi’ vermek için gönüllü olarak yola çıktı, 8 haftalık bir programdan oluşan bir emek verme başlattı.

Girne Gençlik Gelişim Merkezi’nin teklifi üstüne insan hakları mevzusunda eğitim veren hukukçular;

‘İnsan hakları terimi ve kapsamı’, ‘Ayrımcılık yasağı ve Eşitlik İlkesi’, ‘Etken Yurttaşlık ve Demokrasi’, ‘Internasyonal İnsan Hakları Hukuku ve mahalli mevzuat’, ‘Kadının insan hakları’, ‘İfade özgürlüğü ve Toplantı ve Yürüyüş Hakkı’, ‘Çocuk Hakları’ ve ‘Sığınmacı Hakları’ mevzusunda gençleri bilgilendirdi.

Gençlerin yoğun ilgi gösterdiği eğitim programını geçtiğimiz haftalarda tamamlayan Murat ve Osum, geçtiğimiz günlerde katılımcılara sertifikalarını teslim etti.

YENİDÜZEN’e konuşan Aslı Murat ve Fezile Osum, insan hakları eğitiminin ada geneline yayılması ve sistemli bir halde sürdürülebilmesi için Eğitim Bakanlığı ile irtibata geçmeye hazırlandıklarını belirterek, sivil cemiyet örgütleriyle de girişim yaparak bu emek vermeyi genişletmeyi hedeflediklerini dile getirdi.

İnsan hakları hukukçuları Aslı Murat ve Fezile Osum, gençlerin insan haklarıyla ilgili farkındalıklarını ve insan hakları eğitimiyle ilgili data verdi.

“Gençler iyi bir motivasyonla eğitime katıldı”

YENİDÜZEN: İnsan Hakları Eğitim projesi iyi mi hayata geçti?

F.OSUM: “Aslı ile beraber 1 yıla yakındır insan hakları ile ilgili bir şey yapmak istiyorduk. Bu eğitim fikri de gençlere daha çok iyi mi yararlı olabiliriz mevzusunda düşünce alışverişi yapıyorduk. Master eğitimlerimizi tamamladığımız üniversitenin çıkarttığı ‘Pusula’ adlı kitapçıktan yola çıktık. Bu kitapçık, insan hakları eğiticileri için tavsiyelerde bulunur, iyi mi yapılmasıyla ilgili yol gösterir  ve hakikaten pusula görevi görür. Bunu dikkate alarak ülkemize gore de kafamızda bir şeyler şekillendirerek yola çıktık.”

A.MURAT: “Girne Gençlik Gelişim Merkezi’nin insan hakları mevzusunda eğitim vermemiz için teklifte bulunmuş oldu. Ikimiz de memnuniyetle karar verdik zira uzun süredir düşündüğümüz bir şeydi. Devamlı da devletin insan hakları dersi vermesi icap ettiğini hatta müfredata dahil etmesi icap ettiğini söylerdik. GGM’den teklif ulaşınca bu eğitimi niçin sivil cemiyet örgütleri için de başlatamayalım diye düşünürken, çerçeve bir metin ortaya çıkardık ve bu eğitimi 8 haftaya böldük. Eğitim çerçevesi içinde ilk olarak insan haklarının ne anlama geldiği, tarihçesinin ne olduğu, insan hakları mücadelesinin gerek devletimizde gerek dünyada iyi mi şekillendiğine dair gençlerle konuştuk. Bunun içinde ayrımcılık yasağı, eşitlik ilkesi de vardı. İnsan hakları aktivizmin daha somut uygulamaları için iyi mi süreçlerden geçtiğini de konuştuk. Peşinden da tematik olarak gidecek hanım hakları, çocuk hakları, sığınmacı hakları ve ifade özgürlüğünü konuştuk. Bunu da güncel somut örnekler üstünde tartıştık. Enteraktif giden bir şeydi, katılımcılar da bu tartışmalara dahil oluyordu”

YENİDÜZEN: Eğitime hangi yaş grubu gençler katıldı? Eğitim sonunda iyi mi bir geri dönüşüm alındı? Ne benzer biçimde kazanımlar bulunduğunu gözlemdiniz?

F. OSUM: “Biz bu grubu lise son öğrencilerine ayırdık. Iştirakçilerin hepsi kız çocuğuydu. Açıkçası o ilgiyi görmek de hoşumuza gitti. Bilhassa son olan öğrencilerde imtihan kaygısı oldukça fazladır. Zaman ayırıp oldukça yüksek motivasyonla bizlere katıldılar. 16 katılımcıyla başladık, hususi nedenlerden dolayı bu sayı 13’e indi. Onların oldukça iyi bir motivasyonla katılmaları bizi oldukça umutlandırdı. Eğitimi enteraktif şekilde yaptık. Güncel örnekler ve ülkemizden örnekler vererek oldukça fazla tartıştık. Eğitimimiz yalnız ifade üstüne değildi. Bir de her hafta imalathane şeklinde oyunlar oynayarak eğitim kurgulandı. Bu oyunlarda çeşitli yöntemlerle, çeşitli insan hakları meselelerinde empati kurmalarını sağlamaya çalıştık. Mesela sığınmacı haklarıyla ilgili bir grup sığınmacı olurken bir grup da devlet kapısına geldiklerinde onları karşılayan bir devlet memuru oldu, bir kısım da gözlemci oldu. Sığınmacı grubunda olanların sığınmacı psikolojini anlamalarını sağladık, işyar rolünü üstlenen olanları da devletin iyi mi tepki verir yada vermesi icap ettiğini düşünmelerini sağladık. Gözlemcilerin de bu ikisini seyredip değerlendirmelerini istedik. Kimi zaman de kendi aralarında tartışmalarını istedik, oradan oldukça değişik dinamikler çıktı. Hoşlarına gitmeyen bir durumu münakaşa ve ikan etme yöntemiyle halletmeye çalıştık.  Eğitimi tamamladığımızda katılımcılardan geri dönüşüm de istedik. Onlardan aldığımız geri dönüşümler de oldukça güzeldi. Eğitimden aldıkları detayları hayatlarının çeşitli alanlarında uygulayacaklarını söylediler. Tekrardan bu şekilde bir eğitim olması durumunda katılacaklarını söylediler. Bu ilgiyi görmek de bizi sevindirdi”  

“İnsan hakları müfredata konulmalı”

YENİDÜZEN: İlk eğitimi Girne’de Girne Gençlik Gelişim Merkezi’nin teklifi üstüne başladınız. Bundan sonraki adımlar neler olacak?

A.MURAT: “Biz eğitimi toplumsal medya vasıtasıyla duyurmaya başladığımız süre çeşitli bölgelerden öğrenciler öğretmenlerine ulaşarak, bu eğitimden iyi mi yararlanabileceklerini konuşmuşlar. Bilhassa Güzelyurt bölgesinden bu şekilde bir talep bulunduğunu bizlere ilettiler. Doğal olarak şuanda dizgesel olarak devam edecek şekilde bunu tasarlamadık. İlk etapta başlamış olalım ve sonrasında iyi mi genişletiriz üstüne düşünmüştük. Doğal olarak öteki bölgelerde etken olan sivil cemiyet örgütlerin ön ayak olmasıyla ve yapılacak olan başvurularla,  gençlere insan haklarına ilişkin beraber öğrenme sürecini yaşatabilme isteğimiz var. Bir ihtimal ileriki zamanlarda Eğitim Bakanlığı ile temas kurup, bunun daha sistemli ve disiplinli şekilde iyi mi devam edeceği bir proje üstünden düşünülebilir. Hatta şimdiki iktidar insan haklarını göz önünde bulunduran bir ekip adımlar atmak istiyor. İnsan hakları bizim için belli bir yaştan sonrasında edinilecek bir şuur değil. Bizim önemsediğimiz daha minik yaşlarda hatta ilköğretim çağındaki küçüklere hususi öğretilecek metotlarla da insan hakları perspektifinin kazandırılması mümkün. Bunun için oldukça büyük yaşlarda olmasına gerek yok. Sözgelişi Informasyon Üniversitesi’nin ‘pusula’ kitapçığı gençlere yönelikken, ‘pusulacık’ adlı eğitim kitapçığı da ilköğretim seviyesindeki küçüklere insan haklarını iyi mi sevdirilebilmesi yönündedir. Doğal olarak buna eş olarak şunu söyleyebiliriz; insan hakları eğitimi mühim fakat müfredatın öteki alanlarına da tarih, yaşam bilgisi benzer biçimde derslerin içine de insan hakları perspektifinin yerleştirilmesi gerekir. Fakat bu bir adım. Biz elimizden geldiğince gönüllü olarak bu işi yürütmeye çalışıyoruz fakat doğal olarak daha sistemli şekilde yürütülmesi daha yararlı olacaktır. Eğitim Bakanlığı ile bu işin yapılması oldukça daha kolay olacak. Biz hemen hemen bakanlıkla görüşme yapmadık. Öğretmen olmayanların bu işi okullarda yapabilmesi ne kadar mümkün olabilir bunun da görüşmesini yapma benzer biçimde bir düşüncemiz var. Eğitim Bakanlığı vasıtasıyla çeşitli dönemlerde, belli okullar pilot olarak seçilebilir ve bunun üstünden emek verme yapılabilir”

“Farkındalıkları oldukça yüksekti”

YENİDÜZEN: İnsan haklarıyla ilgili öğrencilerin farkındalıkları ne durumdaydı?

F. OSUM: “Ben şahsen katılımcı gruptan beklediğimden daha üst bir farkındalıkları bulunduğunu gördüm. Bu beni oldukça sevindirdi. Yeni jenerasyonun bizim zamanımıza kıyasla daha oldukça toplumsal medya iletişimleri var. Onlar için data artık daha erişilebilir. Farkındalık seviyesi de gerek internette olan videolar, tartışmaları görebiliyorlar ve o kadar da etken şekilde takip ettiklerini fark etim. Benim lisede asla bilincinde olmadığım bazı kavramları bilincinde olduklarını gördüm. Bu beni hakikaten beni mutlu etti. Benim lisedeki halimle onların lisedeki halleri içinde ciddi fark var. Bu da yeni jenerasyonların bilgili yetiştiğini gösteriyor. Biz elimizden geldiğince devam ettireceğiz fakat doğal olarak ki devletin bunu eğitim müfredatına yerleştirmesi lazım. Bizim en baştan beri söylediğimiz temel mevzu budur. İlkokuldan itibaren bu şekilde bir perspektifle büyürlerse ve eğitimlerine devam ederlerse, ileriki hayatlarında insan haklarına karşı duruşları oldukça daha net olacak. Kendileri bir insan hakkı ihlaline maruz kaldıklarında da bunun adını koyabilme yetisine haiz olacaklar. Benim bu eğitimde en oldukça önemsediğim buydu. Biz tartışırken kendi hayatlarından örnekler vererek, kendi deneyimlerini de aktardılar. Şimdi dönerek baktıklarında onların hak ihlali olacağını düşünmeye başladılar. Bizim onlara katmak istediğimiz buydu. Bunun için insan hakları yalnız hukuk, politika temelinde tartışılacak bir şey değil. Her insanın tüm meslek alanlarının bilmesi lazım zira insan hakkı ihlali her insanın maruz kalacağı bir şeydir. İlk ilkin bunun adını koymanız gerekir ki bununla savaşım edebilesin. Bilgili yurttaş olmak bu şekilde bir şeydir. Bundan dolayı gençlerin farkındalıkları beni sevindirdi ve asla küçümsenmeyecek bir şeydi. Eğitimlerinin sonlarında bazı kazanımlarda bulunmaları sevindiriciydi.

A.MURAT: “Bizi şaşırtan noktalardan biri şuydu; yalnız kız öğrencilerin eğitime başvurmasıydı. Bu birazcık da acaba hanımefendilerin hak mağduriyetleri ve özgürlükleri açısından daha mı fazla duyarlılık geliştiriyorlar. Bu birazcık toplumsal cinsiyet rolleriyle de bağlantılıdır zira daha oldukça mağduriyet yaşayıp da kendilerini güçlendirmek için bir ekip mekanizmalara gerekseme duyuyorlar. Ben buna bağlıyorum, doğal olarak anlamlı bir sonuca varmak için bunun derinlemesine araştırılması gerekiyor. İkincisi de çalışmalara başlamadan ilkin grup kuralları tespit ettik. Bunlardan biri cep telefonu kullanımını engelleyebilir miyiz? Bu sebeple o yaşlarındaki gençlerin dikkatlerini toparlayabilmek ve telefonla olan bağlarını koparabilmek oldukça kolay değil fakat buna asla itiraz etmeden uyguladılar ve bunu 2.5 saat süresince bu kuralı yerine getirdiler. Öteki nokta da şuydu; gençlerin birbirlerinin fikirlerine saygı duyma ve o fikirlerin anlamlı bulunduğunu kabul etme üzerineydi.  Bugüne dek gençlerden bunun oldukça gelişmediğini düşünüyoruz. Doğal olarak ki birbirlerini eleştireceklerdi fakat fert olarak o haiz oldukları fikirleri rahatça dile getirebilmeleri ve alay mevzusu olmamaları üzerineydi ki bununla ilgili oldukça geri dönüş aldık. Bu şekilde bir kaide olması bizim için oldukça mühim. Biliyorsunuz ki, ergenlerin kendi aralarında fikirleri ifade edebilme açısından bir ekip sıkıntıları olabiliyor. Doğal olarak ki haklarını öğrendikçe daha kuvvetli şekilde dile getirebildiler ve birbirlerine saygılı şekilde tartışabildiler. Bugün yaşı büyük insanlarda rastlayamayacağımız olgunluğu sergilediler. Bir de şuna oldukça şaşırdılar; eğitim verirken yasal düzenlemelerden de bahsediyoruz. İnsan hakları sözleşmelerinden, Meclis’ten geçen yasalar yada mahalli yasalardaki haklardan bahsederken, ‘madem bu kadar yasal düzenleme var niçin uygulanmıyor’ dediler. Bu en büyük sual işaretlerinden ve şaşırma noktalarından biriydi. Aslına bakarsak devletle de yüzleşmiş oldular. Haklar var fakat niye uygulanmıyor. Ümit ederim bu sorgulamayı hayatları süresince sürdürürler.